Kiến trúc Đình Làng Việt: Di sản văn hóa độc đáo và giá trị bền vững

Tìm hiểu về Đình Làng

Đình làng là hình ảnh thân thuộc trong tâm thức người Việt, gắn liền với không gian sống giản dị và truyền thống nông nghiệp lúa nước. Không chỉ là nơi thờ cúng Thành hoàng, đình còn là trung tâm sinh hoạt cộng đồng, như nơi tổ chức hội làng, phân chia công điền thổ và giải quyết tranh chấp.

Đình làng Đình Bảng, Bắc Ninh 1700-1736. Nguồn: Bắc Ninh

Chức năng và Lược sử của Đình Làng

Chức năng

Đình Làng không chỉ là cơ sở tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa, nơi diễn ra các hoạt động cộng đồng. Chính tại đây, người dân có thể tham gia các hoạt động như:

• Thờ cúng: Nhằm ghi nhớ các vị thần linh và ông cha.
• Tổ chức lễ hội: Các buổi rước lễ, biểu diễn hát múa dân gian.
• Giải quyết tranh chấp: Thực hiện các chức năng hành chính của cộng đồng.

Lược sử

Từ thời Tần, Hán, Đình đã phục vụ như một cơ quan hành chính, và từ đó, ý nghĩa của đình đã dần mở rộng. Theo thời gian, đình không chỉ trở thành nơi thờ phụng mà còn là biểu tượng văn hóa dân gian. Điển hình trong thế kỷ 16, có nhiều đình lớn được xây dựng, như Đình Thụy Phiêu và Đình Tây Đằng.

Đình Tây Đằng, Ba Vì, Hà Tây, 1583. Nguồn: Wikipedia

Bố cục tổng thể của Đình Làng

Vị trí và Địa điểm

Đình thường được xây dựng gắn liền với khu dân cư, đảm bảo không gian thoáng đãng, đặc biệt là nhìn ra sông nước và hồ điều hòa.

Vị trí đình So. Nguồn: VNN

Bố cục và Các công trình thành phần

Đình có thể tồn tại độc lập hoặc kết hợp với các công trình như chùa, đền. Cấu trúc thường có dạng đối xứng, với các phần chính như Đại Đình, Hậu Cung, Tiền Tế, và các nhà phụ trợ. Trung tâm là Đại Đình, nơi tổ chức lễ hội và các hoạt động cộng đồng.

Mô hình phát triển đình dạng sơ khai. Nguồn: Báo TTXVN

Kiến Trúc và Kết Cấu Gỗ của Đình Làng

Kiến trúc

Mái đình có tỷ lệ lớn, thường xòe rộng, với các chi tiết trang trí tinh xảo như hình con rồng hay hình lưỡng long chầu nguyệt.

Các bộ phận của đình. Nguồn: Tác giả tổng hợp

Bộ Khung Kết Cấu Gỗ

Bộ khung kết cấu gỗ được thiết kế rất linh hoạt, với các chi tiết được liên kết bằng mộng. Các cột Đại Đình đứng thẳng trên bệ đá, tạo cảm giác vững chắc.

Các cấu kiện của đình. Nguồn: Tác giả tổng hợp

Đề Tài Trang Trí

Trang trí ở đình là sự kết hợp khéo léo của yếu tố văn hóa và thiên nhiên, từ các hình ảnh tứ linh đến hoạt cảnh sinh hoạt làng quê. Những tác phẩm điêu khắc gỗ tại đây mang đậm bản sắc văn hóa dân gian.

Trang trí cấu kiện đầu dư chạm hình rồng ở Đình làng Chu Quyến. Nguồn: Viện Bảo tồn di tích

Lời kết

Đình Làng Việt không chỉ phản ánh văn hóa và lịch sử lâu đời của dân tộc Việt Nam mà còn là biểu tượng cho mối quan hệ giữa con người với cộng đồng và thiên nhiên. Việc bảo tồn và gìn giữ các công trình này không chỉ là gìn giữ di sản văn hóa mà còn là bảo tồn tâm hồn và trí tuệ của người Việt.

Tác giả: ThS.KTS Vũ thị Ngọc Anh, Bộ môn Lý Thuyết và Lịch sử Kiến trúc, Đại học Xây dựng.

Tài liệu tham khảo:

• Viện bảo tồn di tích, Kiến trúc Đình làng Việt qua tư liệu Viện Bảo tồn di tích.
• Nguyễn Đình Toàn, Kiến trúc Việt Nam qua các triều đại, NXB Xây dựng, 2002.
• Phạm Thị Chỉnh, Lịch Sử Mỹ Thuật Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, 2013.

Bài viết này hy vọng mang lại cái nhìn tổng quan về kiến trúc Đình Làng Việt và giá trị văn hóa của nó trong xã hội hiện đại.

Nguồn Bài Viết Kiến trúc Đình làng Việt